Μπλε μάτια, κόκκινα μαλλιά, ένας φρονιμίτης λιγότερος: η ιστορία των κοινών γενετικών μεταλλάξεων είναι η ιστορία της ανθρωπότητας!
Όταν ακούς τη λέξη «μεταλλαγμένος», μήπως το μυαλό σου πηγαίνει στον Γούλβεριν, την Στορμ, την Μιστίκ και τα άλλα παιδιά του Καθηγητή Τσαρλς Εξέβιερ; Ή μήπως στα Χελωνονιντζάκια; Ωστόσο, στην πραγματικότητα τα πράγματα είναι πολύ απλούστερα από τον κινηματογράφο.
Η ανθρωπότητα εξελίσσεται εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, και χαρακτηρίζεται από τεράστια ποικιλομορφία, η οποία συνδέεται με τις γενετικές μεταλλάξεις. Με τη σειρά τους οι μεταλλάξεις αυτές ήταν αποτέλεσμα της ανάγκης του ανθρώπινου είδους να προσαρμοστεί στο περιβάλλον.
Ας μιλήσουμε λοιπόν για ορισμένα χαρακτηριστικά που ενδέχεται να έχεις εσύ ή κάποιος συγγενής ή φίλος σου – χωρίς να αναγνωρίζεις ότι πρόκειται για κοινές γενετικές μεταλλάξεις.
Μπλε μάτια
Ναι, αν ανήκεις στο 8% του παγκόσμιου πληθυσμού με μπλε μάτια, είσαι μεταλλαγμένη/ μεταλλαγμένος! Βλέπεις, ενώ οι πρόγονοί μας ήταν όλοι ανεξαιρέτως καστανομάτηδες, περίπου 6.000 έως 10.000 χρόνια πριν, μία μετάλλαξη στο γονίδιο HERC2 λειτούργησε ως «διακόπτης» που απενεργοποίησε το γονίδιο OCA2. Αυτό είναι που προσδίδει το καφέ χρώμα στους οφθαλμούς. Ο πρώτος γαλανομάτης –μακρινός συγγενής σου αν έχεις μπλε μάτια– πιθανότατα έζησε στην Ευρώπη, καθώς η μετάλλαξη εντοπίστηκε σε έναν σκελετό 7.000 ετών που βρέθηκε στην Ισπανία. Κι αυτή αποτελεί την παλαιότερη καταγραφή της μετάλλαξης στο γονίδιο HERC2 μέχρι σήμερα.
Κόκκινα μαλλιά
Εάν είσαι κοκκινομάλλα ή κοκκινομάλλης, τότε ανήκεις στο 4-5% του παγκόσμιου πληθυσμού με το υπέροχο αυτό χρώμα μαλλιών. Συναντάται συχνότερα σε ανθρώπους από τη βόρεια Ευρώπη, και είναι αποτέλεσμα μετάλλαξης χιλιάδων ετών που σχετίζεται με την περιορισμένη ηλιοφάνεια και τα ψυχρότερα κλίματα. Ωστόσο, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι στο μέλλον, λόγω της κλιματικής αλλαγής, το φυσικό κόκκινο χρώμα μαλλιών θα πάψει να υφίσταται. Όσο συνεχίζεται η αύξηση της θερμοκρασίας και της ηλιοφάνειας, η μετάλλαξη αυτή θα πάψει σταδιακά να εμφανίζεται, ως αποτέλεσμα –και πάλι– της εξελικτικής διαδικασίας.
Ένας φρονιμίτης λιγότερος (τουλάχιστον)
Οι φρονιμίτες έχουν προκαλέσει πόνο σε πολύ κόσμο, παρόλο που πλέον δεν τους χρειαζόμαστε καν! Τους κληρονομήσαμε από τους προγόνους του ανθρώπινου είδους, στους οποίους ήταν πραγματικά απαραίτητοι για το άλεσμα της σκληρής βλάστησης που αποτελούσε νούμερο ένα πιάτο στο διαιτολόγιό τους.
Ωστόσο, με την πάροδο των αιώνων, και καθώς οι πρόγονοί μας κατάφερναν να δαμάσουν τη φωτιά, το φαγητό τους έγινε μαλακότερο, τα σαγόνια τους στένεψαν και ο χώρος που απαιτείται για το τελικό σετ τραπεζιτών που ονομάζουμε φρονιμίτες εξαλείφθηκε.
Το παλαιότερο ανθρωποειδές απολίθωμα χωρίς φρονιμίτη εντοπίστηκε στην Κίνα και είναι περίπου 350.000 ετών. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αποτελεί την πρώτη εμφάνιση της μετάλλαξης που σήμερα διαθέτουν το 40% των Ασιατών, το 10-25% των Αμερικανών ευρωπαϊκής καταγωγής και το 11% των Αφροαμερικανών, και το 45% των Εσκιμώων.
Πόσες κοινές γενετικές μεταλλάξεις διαθέτεις λοιπόν;