Η συμβολή των ζώων στην αεροναυτική εξερεύνηση είναι αδιαμφισβήτητη και χρονολογείται ήδη από το 1783 όταν οι αδελφοί Montgolfier πραγματοποίησαν την πρώτη πτήση ενός αερόστατου θερμού αέρα με ζωντανούς επιβάτες ένα πρόβατο, μια πάπια και έναν κόκορα.
Από τότε, πολλά ζωάκια εκτοξεύτηκαν στην ατμόσφαιρα και το διάστημα, μεταξύ των οποίων πίθηκοι, σκύλοι, γάτες, χελώνες, ποντίκια, κουνέλια κ.ά. Ο λόγος ήταν ότι οι γνώσεις της ανθρωπότητας για τον αντίκτυπο των διαστημικών πτήσεων ήταν ακόμη ελλιπείς και οι πτήσεις ζώων θεωρήθηκαν ως απαραίτητος πρόδρομος των ανθρώπινων αποστολών.
Μεταξύ τους, ξεχωρίζει η ιστορία της Λάικα, της πρώτης σκυλίτσας αστροναύτη που ταξίδεψε σε τροχιά γύρω από τη Γη, ανοίγοντας τον δρόμο για την πρώτη επανδρωμένη πτήση στο διάστημα από τον Γιούρι Γκαγκάριν.
Από τους δρόμους της Μόσχας στο διάστημα
Η Λάικα ήταν ένα μικρό, ημίαιμο σκυλάκι, περίπου δύο-τριών ετών, που βρέθηκε ως αδέσποτο να περιπλανιέται στους δρόμους της Μόσχας. Αρχικά, οι επιστήμονες του Σοβιετικού διαστημικού προγράμματος την φώναζαν Kudryavka –δηλαδή «μικρή σγουρομάλλα» λόγω του τριχώματός της– στη συνέχεια όμως τη μετονόμασαν σε Λάικα, που σημαίνει «αυτή που γαβγίζει» λόγω του δυνατού γαβγίσματός της.
Ήταν ένα από τα πολλά αδέσποτα σκυλιά που μπήκαν στο σοβιετικό πρόγραμμα διαστημικών πτήσεων αφού διασώθηκαν από τους δρόμους, διότι οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι ήταν πιο ανθεκτικά σε συνθήκες υπερβολικού κρύου και πείνας.
Εκπαίδευση κοσμοναύτη
Η Λάικα εκπαιδεύτηκε για τη ζωή στο διαστημόπλοιο: Αρχικά εξοικειώθηκε με το να υπομένει προοδευτικά μικρότερους χώρους διαβίωσης. Στη συνέχεια πέρασε από εκπαίδευση σε μηχανή φυγοκέντρησης που προσομοίωνε την επιτάχυνση που σημειώνεται κατά την εκτόξευση ενός πυραύλου, ενώ υποβλήθηκε επίσης σε θορύβους όμοιους με αυτούς που υπάρχουν στο εσωτερικό ενός διαστημικού σκάφους.
Παράλληλα, εκπαιδεύτηκε και ως προς τις διατροφικές συνήθειές της, αφού έμαθε να καταναλώνει φαγητό σε μορφή ζελέ το οποίο είναι κατάλληλο για ένα περιβάλλον έλλειψης βαρύτητας.
Όταν ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή της και λίγο πριν την αναχώρησή της για το διάστημα, υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση, προκειμένου να ενσωματωθούν στο σώμα της ιατρικές συσκευές που θα παρακολουθούσαν ζωτικές λειτουργίες, όπως τους καρδιακούς παλμούς, τον ρυθμό αναπνοής, την αρτηριακή πίεση και τη σωματική κίνηση.
Η (σκυλίσια) αφετηρία για την εξερεύνηση του διαστήματος
Στις 3 Νοεμβρίου 1957 η Λάικα εκτοξεύθηκε στο διάστημα από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ με το Sputnik 2, σε μία πτήση που ήταν εκ των προτέρων γνωστό ότι δεν θα είχε επιστροφή. Το όχημα δεν ήταν σχεδιασμένο για επανείσοδο στην ατμόσφαιρα της Γης, και έτσι από τη στιγμή της εκτόξευσης η Λάικα ήταν καταδικασμένη να χαθεί μαζί του.
Ωστόσο, τα μηχανολογικά και βιομετρικά στοιχεία που συλλέχτηκαν από την εκτόξευση του Sputnik 2, άνοιξαν τον δρόμο για τις πρώτες επανδρωμένες αποστολές στο διάστημα. Η πτήση της Λάικα απέδειξε ότι οι ζωντανοί οργανισμοί μπορούσαν να επιβιώσουν από μια εκτόξευση και από τις συνθήκες που επικρατούν σε τροχιά γύρω από τη Γη. Παρείχε στους επιστήμονες πρωτογενή στοιχεία για το πώς συμπεριφέρονται τα έμβια όντα στο διάστημα και έβαλε τη Λάικα στο πάνθεο των κοσμοναυτών. Γι’ αυτό και η μνήμη της θα ζει αιώνια.